2004, 2014 và quy luật cách mạng 10 năm ở Ukraine
Trong những ngày qua, truyền thông phương Tây đã đề cập đến khả năng xảy ra một cuộc biến động chính trị ở Kiev, xuất phát từ phân tích những tuyên bố của các chính trị gia không hài lòng với ông Zelensky và dữ liệu tình báo của Hoa Kỳ bị rò rỉ trong thời gian qua.
Mâu thuẫn với giới chính khách và quan chức quân sự
Tờ Washington Post (WP) của Mỹ đã dẫn nguồn thông tin rò rỉ từ Lầu Năm Góc cho biết, một trong những rạn nứt lớn nhất trong giới cầm quyền Kiev là giữa Tổng thống Vladimir Zelensky và Tổng tư lệnh Lực lượng Vũ trang Ukraine Valeriy Zaluzhny. Theo giới quan sát phương Tây, hiện nay ông Zelensky coi viên tướng “như một mối đe dọa cho chính mình”.
Trong năm qua, truyền thông phương Tây đã nhiều lần đưa tin rằng Tổng thống và Tổng Tư lệnh Lực lượng Vũ trang Ukraine có những quan điểm trái ngược nhau về các chiến dịch quân sự, tiêu biểu là những mẫu thuẫn trong các trận chiến giành Mariupol, Lisichansk và Artemovsk.
Theo tờ Bild của Đức, ông Zaluzhny thường tuân thủ theo định hướng chiến lược quân sự xuất phát từ yêu cầu của tình huống thực tế trên chiến trường, trong khi ông Zelensky tập trung vào các hậu quả chính trị, bao gồm cả phản ứng của các phương tiện truyền thông đại chúng.
Trong một bài báo về khả năng Zelensky sẽ bị tước quyền, tạp chí Politico trích dẫn tuyên bố của các đại biểu phe đối lập và cựu bộ trưởng, những người ít nhiều đều được gắn với cựu tổng thống Pyotr Poroshenko.
Một trong những cựu bộ trưởng đề nghị được giấu tên nói rằng, người Ukraine đang chờ tiền, công lý và cải cách, những điều mà họ được hứa tại Euromaidan nhưng gần một thập niên đã trôi qua, những hứa hẹn này vẫn chưa được nhìn thấy trong thực tế.
Tờ Politico trích dẫn bình luận của “các nhà quan sát có kinh nghiệm” cho rằng, ông Zelensky không thực hiện được những kỳ vọng của người dân và tỷ lệ tín nhiệm hiện tại hơn 80% sẽ không giúp ích gì cho ông ấy.
Từ trước đến nay, ông Zelensky tự định vị mình là tổng thống nhân dân, nhưng trước khi xảy ra chiến dịch quân sự đặc biệt, tỷ lệ tín nhiệm của ông là khoảng 10%, vì ông Zelensky đã không thực hiện lời hứa của mình, chỉ chăm lo củng cố quyền lực cá nhân và làm ngơ trước sự tham nhũng của các cộng sự của mình.
Nhiều vấn đề nóng
Theo truyền thông Ukraine, ông Zelensky đang cố gắng làm giảm quyền lực của chính quyền tự trị địa phương để hoàn thành việc xây dựng quyền lực theo chiều dọc.
Quốc hội và chính phủ từ lâu đã phục tùng ông, những quyết định gây tranh cãi nhất được ông thông qua Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia, điều mà trước ông chưa ai làm, nhưng người đứng đầu các thành phố lớn vẫn độc lập.
Đơn cử ví dụ như những nỗ lực của ông Zelensky trấn áp cái gọi là “tàn dư của phe đối lập” trong cuộc bầu cử đã không thành công. Ở Kiev, Odessa, Dnepropetrovsk, Chernigov, Kharkov và các thành phố khác đã từ chối những lãnh đạo được bổ nhiệm là thân tín của tổng thống.
Hiện nay, theo truyền thông Mỹ, ông Zelensky đang cố gắng thay thế giới lãnh đạo địa phương bằng các quan chức quân sự thân tín, khiến nhiều thị trưởng của các thành phố lớn đang rất bất bình.
Trở lại hồi năm 2021, một số kênh truyền hình đối lập đã bị đóng cửa vì ông Zelensky cáo buộc họ “làm việc cho Nga”. Vào năm 2022, ông đã cấm “Nền tảng Đối lập vì Sự sống” và các lực lượng chính trị khác, khi họ lên tiếng đề nghị không kích động leo thang xung đột và cải thiện quan hệ với Moscow.
Các chính trị gia đối lập và các nhà lãnh đạo xã hội dân sự được Politico phỏng vấn tin rằng ông Zelensky đang định hình một “chế độ dân chủ được quản lý”.
Theo nghị sĩ Verkhovna Rada Nikolai Knyazhitsky giải thích, những lời kêu gọi đoàn kết trong thời điểm khó khăn là điều dễ hiểu, nhưng người ta không thể không nghĩ về tương lai.
Vị chính khách này chỉ ra, ngay cả trong thời chiến, sự đối lập chính trị vẫn là điều cần thiết, sự kiểm soát của quốc hội là cần thiết, bởi tiến trình dân chủ phải tiếp tục. Nhưng thay vào đó, ông Zelensky đang sử dụng quyền hạn của tổng thống để nắm giữ càng nhiều quyền lực càng tốt.
Những dự báo xấu từ Mỹ
Các chuyên gia Mỹ bình luận với WP rằng, hòa bình sẽ không đến với Ukraine vào năm 2023 và khả năng một cuộc đảo chính ở Kiev hoàn toàn có thể xảy ra, nếu xung đột với Moscow kéo dài và Quân đội Ukraine không ngăn được chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga ở Ukraine.
Đặc biệt, nghị sĩ Verkhovna Rada (Quốc hội Ukraine) Inna Sovsun nhắc nhở rằng, năm 2004 đã diễn ra cuộc “Cách mạng Cam” và năm 2014 là Euromaidan. Cứ mười năm lại có những biến động chính trị xã hội và thay đổi quyền lực.
Bình luận về vấn đề này, các chuyên gia Nga cho rằng, trong thời gian qua, những bài báo mang tính phê bình chỉ trích ông Zelensky trên các phương tiện truyền thông phương Tây đã bắt đầu trở nên nhiều hơn. Nếu cần thiết, phương Tây thực sự có thể loại bỏ ông ta để mở đường cho một tiến trình chính trị mới.
Theo các chuyên gia, trong bối cảnh cuộc xung đột Nga-Ukraine đang lâm vào thế bế tắc, nếu Washington quyết định rằng đã đến lúc phải đàm phán với Moscow để kết thúc cuộc chiến thì tại Kiev chắc chắn sẽ xuất hiện một tổng thống mới, vì Điện Kremlin sẽ không đời nào đối thoại với ông Zelensky.
Nhà phân tích chính trị Nga Aleksandr Dudchak cho biết, Mỹ có thể loại bỏ ông Zelensky bất cứ lúc nào. Người Mỹ không cần phải nỗ lực quá nhiều, mà chỉ cần ngừng hỗ trợ Cơ quan an ninh Ukraine là họ có thể xoa tay, sau đó các cuộc biểu tình rầm rộ sẽ tràn ngập Ukraine.
Từ thực tế xã hội Ukraine những năm qua, các nhà quan sát nhận định kịch bản cách mạng màu bùng phát ở thủ đô Kiev vào năm 2024 đặc biệt dễ thành công, khi tâm trạng người dân nước này đang ở mức rất tồi tệ trước những khó khăn của cuộc sống, chán ghét chính phủ và bi quan về tương lai của đất nước.
Tờ Politico nhắc lại rằng, sự nổi tiếng của Tổng thống Ukraine hiện nay chỉ mang “tính chất thời vụ”, là kết quả của “hiệu ứng tập hợp dưới cờ” khi đất nước có cuộc khủng hoảng nghiêm trọng. Khi mối đe dọa hiện sinh biến mất thì tình yêu của toàn dân cũng sẽ không còn.
Nguyễn Ngọc
