Sửa chính sách bảo hiểm xã hội một lần, cần tính toán thận trọng

Tình trạng rút BHXH một lần gia tăng khiến độ bao phủ an sinh ngày càng thu hẹp

Bộ Tư pháp vừa có văn bản góp ý dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi, trong đó có góp ý chi tiết vào điểm đ khoản 1 Điều 77 dự thảo Luật bổ sung quy định về bảo hiểm xã hội một lần.

Theo Bộ Tư pháp, cơ quan soạn thảo đề xuất 2 phương án. Trong đó, phương án 1: Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm;

Phương án 2: Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất.

Thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn lại được bảo lưu để người lao động hưởng chế độ bảo hiểm xã hội khi đủ tuổi nghỉ hưu.

Việc cơ quan soạn thảo đưa ra 2 phương án vẫn còn có một số bất cập. Cụ thể, khi Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 vẫn chưa có hiệu lực thi hành thì một bộ phận người lao động có kiến nghị được lựa chọn hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần hoặc bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội như quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội năm 2006.

Trên cơ sở các kiến nghị của UBND TP.HCM, ý kiến của Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cũng như của Chính phủ, ngày 22-6-2015, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 93/2015/QH13 về việc thực hiện chính sách hưởng bảo hiểm xã hội một lần đối với người lao động.

Nghị quyết số 93/2015/QH13 cho phép người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc sau một năm nghỉ việc, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sau một năm không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội mà chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội được nhận bảo hiểm xã hội một lần nếu có yêu cầu.

Thực chất quy định này là cho phép thực hiện chính sách hưởng bảo hiểm xã hội một lần như quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2006.

Bên cạnh đó, thể chế hóa Nghị quyết số 28/NQ-TW, tại các Điều 71, 72 dự thảo Luật đã quy định điều kiện hưởng lương hưu theo hướng giảm dần số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm.

Tuy nhiên, cả 2 phương án về bảo hiểm xã hội một lần trong dự thảo vẫn quy định điều kiện hưởng là người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội dưới 20 năm. Quy định này là chưa phù hợp với tinh thần của Nghị quyết số 28/NQ-TW, chưa đảm bảo tính thống nhất với các nội dung khác của dự thảo Luật.

Hơn nữa, đối với phương án 2, ngoài việc có thời gian dưới 20 năm đóng bảo hiểm xã hội thì dự thảo Luật đã có quy định giới hạn người lao động chỉ được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất.

Theo phương án 2, thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn lại được bảo lưu để người lao động hưởng chế độ bảo hiểm xã hội khi đủ tuổi nghỉ hưu.

“Quy định này là chưa rõ người lao động có tiếp tục được hưởng bảo hiểm xã hội một lần nếu có yêu cầu hay? Đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, quy định rõ nội dung này” – Bộ Tư pháp nêu ý kiến.

Bộ Tư pháp cho rằng bảo hiểm xã hội một lần là chính sách lớn, là một trong những thay đổi cơ bản của lần sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội này. Hơn nữa, đây là vấn đề hết sức nhạy cảm, phức tạp, việc thực hiện giải pháp này có thể dẫn đến mức hưởng bảo hiểm xã hội một lần thấp hơn so với mức hưởng hiện nay.

Do đó, để tránh gây ra những phản ứng xã hội không tốt, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, phân tích, đánh giá kỹ tác động của mỗi phương án, quan điểm lựa chọn của mình và rà soát, bổ sung quy định cụ thể, chi tiết hơn đối với điểm đ khoản 1 Điều 77 dự thảo Luật.