Khung ‘giờ vàng’ giúp bệnh nhân đột quỵ não thoát hiểm

Đơn cử, vừa qua tại Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Đức Giang đã liên tục cấp cứu các ca đột quỵ giờ thứ 2 và giờ thứ 1. Điển hình như trường hợp bệnh nhân N.Đ.T (sinh năm 1959, ở Gia Lâm, Hà Nội). Chiều ngày 30/6, bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nói khó, liệt nửa người trái. Cách nhập viện khoảng 2 giờ, bênh nhân đột ngột xuất hiện tê bì nửa mặt trái, kèm theo yếu liệt nửa người trái, nói khó. Bệnh nhân có tiền sử cao huyết áp nhiều năm.

Bác sĩ thăm, khám cho bệnh nhân đột quỵ não.

Sau khi xuất hiện các triệu chứng trên ông N.Đ.T tự đo huyết áp 140/90mmhg, tự uống 1 viên huyết áp nhưng triệu chứng không cải thiện, sau khoảng gần 3 giờ đồng hồ bệnh nhân được người nhà đưa tới Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Đức Giang. Tại đây, bệnh nhân được các bác sĩ khám đánh giá, chụp CT, làm các xét nghiệm liên quan đến đột quỵ cấp. Ngay khi có kết quả chụp CT, bệnh nhân được chẩn đoán, nhồi máu não cấp với thang điểm quy đổi đột quỵ NIHSS 10 điểm.

Bệnh nhân được chỉ định sử dụng thuốc tiêu sợi huyết, sau khoảng 10 phút sử dụng thuốc, cơ lực tay của bệnh nhân được cải thiện, khoảng 30 phút dùng thuốc gần như các triệu chứng đã được cải thiện, bệnh nhân tự đứng dậy đi lại tốt, điểm NIHSS từ 10 điểm giảm xuống còn 5 điểm. Hiện tại, sức khỏe bệnh nhân đã phục hồi tốt, và đã được ra viện.

Bệnh nhân thứ hai tên N.V.D (sinh năm 1962, ở Lương Tài, Bắc Ninh). Ngày 5/7, ông D nhập viện trong tình trạng tê bì sau gáy, lan xuống tay, yếu liệt người trái, nói khó. Ngay lập tức bệnh nhân được người nhà đưa tới bệnh viện. Bệnh nhân được khám và làm các xét nghiệm liên quan tới đột quỵ và được chẩn đoán đột quỵ não thể nhẹ. Ông D được chỉ định dùng thuốc kháng tiều cầu kép, kiểm soát huyết áp, kiểm soát mỡ máu.

Theo các bác sĩ, với những bệnh nhân đột quỵ não nhẹ hoặc cơn đột quỵ thoáng qua không có chỉ định dùng thuốc tiêu huyết khối, thì sẽ được sử dụng các thuốc dự phòng đột quỵ não như: Thuốc kháng ngưng tập tiểu cầu, kiểm soát huyết áp, kiểm soát mỡ máu… đồng thời được làm các thăm dò chức năng khác như siêu âm tim, siêu âm Doppler hệ thống mạch cảnh, mạch đốt sống, đeo holter điện tim, holter huyết áp để phát hiện các yếu tố nguy cơ về tim mạch…. Từ đó đưa ra các liệu trình điều trị và theo dõi cho bệnh nhân để ngăn ngừa nặng lên và đột quỵ tái phát.

Sau dùng thuốc khoảng 30 phút ông D đã có thể tự nói được, cơ lực cải thiện rõ rệt, tay và chân bên phải đã có thể vận động nâng lên khỏi giường, ý thức tỉnh táo. Sau khi cấp cứu thành công, ông D nằm tại khoa Cấp cứu để tiếp tục theo dõi và điều trị nguyên nhân dự phòng tái phát lâu dài. Hiện tại, sức khỏe ông D đã phục hồi tốt, và có thể sinh hoạt gần như bình thường.

Bác sĩ Nguyễn Văn Hùng – Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Đức Giang cho hay: Đột quỵ não là nguyên nhân hàng đầu gây ra tàn phế ở người trưởng thành. Trong số các biện pháp hiện có, sử dụng thuốc tiêu sợi huyết (rt-PA) đang là một trong phương pháp tối ưu nhất trong điều trị đột quỵ nhồi máu não cấp để giảm thiểu di chứng do đột quỵ gây ra. Tuy nhiên, thời gian là yếu tố quan trọng quyết định thành công và mang lại cơ hội sống cho người bệnh, vì thuốc tiêu sợi huyết khối đường tĩnh mạch chỉ có tác dụng tối ưu với những người bệnh nhồi máu cấp tính trong vòng 4 – 5 giờ kể từ khi xuất hiện các triệu chứng đột quỵ đầu tiên.

“Trong khi đó, theo tâm lý phổ biến ở người Việt Nam thường tự ý dùng thuốc hay dùng các biện pháp dân gian như: Cạo gió, chích máu ngón tay,… thay vì đến các cơ sở y tế, vô tình bỏ lỡ khung “giờ vàng” quý giá để điều trị đột quỵ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng phục hồi của người bệnh. Qua trường hợp bệnh nhân T và D rất may ả hai người đến viện sớm và được cấp cứu kịp thời và tránh được những di chứng đáng tiếc khi quá “giờ vàng” – Bác sĩ Hùng nhấn mạnh.

Đơn vị đột quỵ Bệnh viện Đa khoa Đức Giang được thành lập từ năm 2014, nhờ đó đã góp phần tích cực điều trị đột quỵ cấp thành công cho nhiều bệnh nhân. Hơn một nửa số bệnh nhân đột quỵ nhồi máu não cấp nhập viện trong 4 – 5 giờ đầu và được điều trị tiêu sợi huyết đã hồi phục hoàn toàn hoặc gần như hoàn toàn.

Theo các chuyên gia y tế, để phòng ngừa đột quỵ não, người dân cần tăng cường tập thể dục, làm việc vừa sức, giảm cân, không ăn nhiều mỡ béo, nhiều chất bột, đường, nên ăn nhiều rau, củ, trái cây. Theo dõi huyết áp định kỳ (mức lý tưởng cho mọi lứa tuổi là không quá 120/80mmHg). Khi đã phát hiện huyết áp cao phải uống thuốc đều hàng ngày theo đơn thuốc của bác sĩ.

Biểu hiện đột quỵ rất đơn giản, người dân có thể nhận biết được. Các dấu hiệu này được tóm tắt bằng chữ F.A.S.T gồm:

F (Face): Đầu tiên là biến đổi ở mặt, bệnh nhân có thể liệt mặt, méo miệng, nhân trung lệch đi, biểu hiện rõ khi bệnh nhân cười, nhe răng.

A (Arm): Yếu liệt tay chân. Đánh giá bệnh nhân có bị yếu hoặc liệt một bên hay không bằng cách yêu cầu bệnh nhân đưa hai tay lên cao. Bệnh nhân không nâng tay lên được, nếu nâng được cũng rất khó.

S (Speech): Ngôn ngữ bất thường, nói khó.

T (Time): Khi xuất hiện bất kỳ các triệu chứng trên một cách đột ngột hãy nhanh chóng gọi cấp cứu 115, đưa bệnh nhân đến bệnh viện có điều trị đột quỵ gần nhất.

Minh Khuê