Thiếu hụt muối có thể đe dọa tính mạng: Nguy hiểm tiềm ẩn ít ai biết

Muối đã được sử dụng từ thời cổ đại để bảo quản thực phẩm và làm gia vị. Những người cổ đại thường thu được muối bằng cách đun sôi nước suối giàu khoáng.

Trên thực tế, một số mỏ muối cổ nhất trên thế giới có thể được truy nguồn về năm 6.000 trước Công nguyên.

Thuật ngữ “Salary” (lương) bắt nguồn từ từ “salarium” trong tiếng Latin, chỉ khoản tiền phụ cấp được trao cho binh sĩ La Mã để mua muối, phản ánh sự quan trọng của muối trong cuộc sống hàng ngày. Suốt lịch sử nhân loại, một số cuộc chiến và sự thăng trầm của các thành phố đã chặt chẽ liên kết với muối.

Tuy nhiên, khi nói đến muối, suy nghĩ ngay lập tức của chúng ta thường là: “Tôi không nên tiêu thụ quá nhiều“, “Nó gây tăng huyết áp”, hoặc “Nó không tốt cho tim của tôi“.

Trong thực tế, muối là không thể thiếu cho các chức năng sống trên cơ thể của chúng ta. Tên khoa học của muối là natri clorua, nguồn natri chính trong chế độ ăn uống. Natri Như một chất dinh dưỡng cần thiết trong cơ thể con người, Natri điều chỉnh sự cân bằng của chất lỏng và điện giải, giữ áp lực máu trong khoảng khỏe mạnh.

Trên thực tế, natri như một bọt biển có thể hấp thụ và mang nước. Nơi nào có natri, nước sẽ đi đến. Ngoài ra Natri cũng chịu trách nhiệm cho việc truyền tín hiệu trong tế bào cơ bắp và thần kinh, thiếu mức natri đủ, tế bào thần kinh của chúng ta sẽ không thể phát ra tín hiệu.

Natri cũng cho phép cơ bắp của chúng ta co khi cần phải co và thư giãn khi cần phải thư giãn.

Tim và phổi của chúng ta cũng là cơ bắp. Để tim đập, nó cũng cần biết khi nào phải co và thư giãn mà không cần sự can thiệp từ bên ngoài. Các ion clorua trong muối là thành phần cần thiết của axit dạ dày.

Đá muối bên trong Mỏ muối Khewra, mỏ muối lớn thứ hai thế giới. Ảnh: Bay_Media/Shutterstock

Ai dễ bị thiếu muối?

James DiNicolantonio, một nhà nghiên cứu tim mạch và bác sĩ dược học tại Viện Tim Saint Luke’s Mid America ở Kansas City, Missouri cho biết: “Trong nhiều năm qua, ông DiNicolantonio đã nghiên cứu về tác động của muối đối với cơ thể con người. Từ năm 2013, ông đã công bố 15 bài báo nghiên cứu về muối trên các tạp chí học thuật.

Ông giải thích rằng sự hiểu lầm rằng mọi người không thiếu muối là do ít người trải qua kiểm tra thiếu muối đúng cách. Mức natri thấp trong máu là tình trạng điện giải bất thường phổ biến nhất ở bệnh nhân nhập viện.

Ngoài ra, hàng triệu người phải nhập viện do thiếu nước, nhiều lần do thiếu muối. Thấp natri xảy ra khi mức natri trong máu thấp không bình thường. Đây là tình trạng điện giải bất thường phổ biến ở cả bệnh nhân ngoại trú và bệnh nhân nhập viện.

Muối đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì khối lượng máu đủ, đảm bảo rằng các mô của chúng ta được lấp đầy bằng máu mang oxy và chất dinh dưỡng. Các nhà nghiên cứu tại Trường Y Johns Hopkins đã tiến hành một nghiên cứu trong đó họ đo chỉ số trọng lượng cụ thể trong hơn 300 cá nhân, bao gồm thanh niên, người nghỉ hưu và bệnh nhân lớn tuổi được gửi đến phòng cấp cứu.

Trong số bệnh nhân lớn tuổi được gửi đến phòng cấp cứu, gần 40% có khả năng hoặc đã xác nhận mắc thiếu nước. Ngay cả trong số thanh niên và người lớn tuổi không báo cáo bất kỳ bất thường nào, 5% và 8% đều mắc thiếu nước, tương ứng. Thiếu nước cũng có thể liên quan đến việc tiêu thụ nước không đủ.

Người lớn tuổi dễ mắc thiếu nước, vì họ có cơ chế khát nước giảm và do đó, có thể không nhận ra họ đang không nhận đủ muối và nước,” Tiến sĩ Jason Fung, một chuyên gia thận học chuyên về tiểu đường loại 2 cho biết. Ngoài ra Ông cũng nhấn mạnh rằng chứng mất trí có thể ảnh hưởng đến chế độ ăn uống và thói quen uống nước của người lớn tuổi, dẫn đến việc không đủ khối lượng máu.

Trong dịch tễ học, đôi khi tỷ lệ mắc bệnh thấp cũng có thể do chẩn đoán không đủ. Người lớn tuổi sống trong các cơ sở chăm sóc hoặc bệnh viện có thể có mức natri không đủ trong máu do sử dụng thuốc hoặc một số tình trạng sức khỏe như bệnh tim, bệnh thận hoặc ung thư.

Ngoài ra, nôn mửa quá mức, tiêu chảy và đổ mồ hôi có thể dẫn đến mất muối đáng kể từ cơ thể.

Tên khoa học của muối là natri clorua. Cả natri (Na) và clorua (Cl) đều quan trọng đối với các chức năng cơ thể. Ảnh: Phi Long

Thiếu muối có thể gây hại cho tim và tăng tỷ lệ tử vong

Dù có một số chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị giảm lượng muối trong khẩu phần ăn của chúng ta xuống mức thấp (dưới 1 thìa cà phê), nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng đối với những người không mắc huyết áp và không có vấn đề sức khỏe tim mạch, duy trì lượng muối ăn ở mức 1 đến 2 thìa cà phê mỗi ngày là tốt cho sức khỏe. Lượng muối ăn quá thấp có thể dẫn đến tăng nguy cơ sự kiện tim mạch và tử vong.

Một thìa cà phê muối tương đương khoảng 5 gram, trong đó có 2.3 gram là natri. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Tim mạch Châu Âu vào năm 2020 đã nghiên cứu về lượng natri tiêu thụ và tuổi thọ ở 181 quốc gia và phát hiện rằng lượng natri tiêu thụ có mối tương quan tích cực với tuổi thọ và có mối tương quan nghịch với tử vong do mọi nguyên nhân.

Nghiên cứu kết luận rằng lượng natri trong khẩu phần ăn không phải là nguyên nhân làm giảm tuổi thọ hoặc là một yếu tố nguy cơ cho tử vong sớm.

Tuy nhiên, nó cũng nhấn mạnh rằng các dữ liệu này là quan sát và không nên được sử dụng làm cơ sở cho các can thiệp dinh dưỡng. Các tác động có hại của việc tiêu thụ muối cao đối với tim mạch là không thể phủ nhận, nhưng đáng ngạc nhiên, tiêu thụ muối quá ít cũng có thể tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Các loại muối khác nhau.

Các dấu hiệu nhận biết khi bạn thiếu muối.

Những bệnh nhân thiếu muối có thể có những dấu hiệu không thoải mái, nhưng những triệu chứng này thường được cho là do nguyên nhân khác chứ không phải do thiếu muối.

Mệt mỏi, cơ bắp yếu và chuột rút

Đây là một dấu hiệu phổ biến ở những người thiếu muối, tương tự như các triệu chứng thấy ở bệnh nhân mắc hội chứng mệt mỏi mãn tính.

Ông DiNicolantonio đã chỉ ra rằng thiếu muối dẫn đến thiếu khối lượng máu và lưu thông không đủ đến các cơ quan như não và cơ bắp, gây ra mệt mỏi và yếu cơ. Ngoài ra, thiếu muối cũng làm giảm chất lỏng mô, có thể gây ra sự biến dạng hoặc co cơ của các đầu dây thần kinh cơ, kích thích cơ co giật và đau.

Các nhà nghiên cứu Nhật Bản đã tiến hành một loạt các thử nghiệm trên 75 người cao tuổi có mức natri máu thấp và 2.907 người có mức natri bình thường. Các thử nghiệm bao gồm đánh giá chỉ số khối cơ, sức mạnh cầm tay, tốc độ đi bộ và thời gian đứng một chân.

Kết quả cho thấy rằng ngay cả việc có mức natri máu thấp nhẹ cũng có thể dẫn đến chức năng vật lý không ổn định, như suy giảm cân bằng và rối loạn đi lại, khiến cho những người này dễ gặp tai nạn ngã nhiều hơn.

Chóng mặt khi thức dậy

Có một số người trải qua cảm giác choáng khi đứng dậy từ tư thế ngồi hoặc ngồi xổm, thường không nhận biết được nguyên nhân. Tình trạng này, được biết đến với tên gọi huyết áp thấp khi đứng dậy, có thể do thiếu muối gây ra.

Những bệnh nhân mắc tình trạng này thường được khuyến khích tăng cường lượng muối trong khẩu phần để giảm nhẹ các triệu chứng.

Ngoài ra, hội chứng tăng nhịp tim khi đứng dậy (POTS) thường cần lượng muối cao hơn để điều trị. Trong một nghiên cứu quy mô nhỏ với bệnh nhân mắc tình trạng ngất xảy ra không rõ nguyên nhân, việc sử dụng muối hàng ngày trong tám tuần đã cải thiện và nâng cao khả năng chịu đứng dậy ở 70% bệnh nhân.

Đau đầu, hay quên và rối loạn thần kinh

Muối đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tín hiệu giữa các tế bào thần kinh. Khi cơ thể thiếu muối, chức năng thần kinh giảm. Ngoài ra, sự thiếu muối cũng có thể dẫn đến giảm lượng máu và không đủ dòng máu đến não, gây đau đầu và mất trí nhớ.

Vấn đề này trở nên cực kỳ nghiêm trọng khi xảy ra ở não của bệnh nhân mắc hội chứng low natri máu cấp. Mức độ muối thấp trong máu có thể gây phù não, dẫn đến các triệu chứng thần kinh như co giật, suy yếu tinh thần, hôn mê, thậm chí là tử vong.

Các bệnh nhân mắc hội chứng low natri máu mãn tính cũng trải qua các biến đổi trong não, nhưng do diễn ra từ từ, họ có thể không có triệu chứng. Tuy nhiên, họ có thể gặp các triệu chứng đường ruột, mất cảm giác ngon miệng, và các biến đổi giả dạng độc hại trong hệ thần kinh.

Trầm cảm và căng thẳng

Việc thiếu muối có thể kích hoạt hệ thần kinh giao cảm, tăng mức độ hormone adrenalin và noradrenalin. Điều này dẫn đến việc giảm chất lượng giấc ngủ và tăng cường căng thẳng.

Trong một nghiên cứu trên người cao tuổi ở Nhật Bản nhắc đến trước đó, cũng phát hiện rằng thiếu natri nhẹ cũng có liên quan đến tâm trạng trầm cảm. Trạng thái trầm cảm liên kết với chất glutamat, có thể giảm do thiếu natri trong tế bào não.

Hơn nữa, việc thiếu muối có thể dẫn đến mất natri, canxi và magie, trong khi thiếu magie có thể gây ra trạng thái trầm cảm và lo âu. Nhà nghiên cứu đã phát hiện rằng khi xương là nguồn cung cấp chính cho natri, canxi và magie sẽ bị giảm khi natri được rút ra từ xương.

Đáng chú ý, ngay cả khi có đủ canxi và magie trong khẩu phần ăn, việc thiếu natri vẫn có thể dẫn đến thiếu hụt các khoáng chất này. Đáng chú ý, việc thiếu hụt canxi và magie có thể tăng nguy cơ gãy xương.

PHI LONG