Nguy cơ chiến tranh thương mại phủ bóng quan hệ Mỹ – Trung Quốc

Mỹ đã nhập lượng thép trị giá 6,1 tỷ USD trong 12 tháng, tính đến tháng 2-2023, nhưng chỉ 3% trong số đó đến từ Trung Quốc. Với các rào cản thương mại hiện có, Viện Sắt thép Mỹ cho biết, trong cả năm 2023, thép Trung Quốc chiếm 2,1% lượng thép nhập khẩu của nước này, đứng thứ 7 trong các nguồn thép ngoại. Tuy nhiên, giới chức Mỹ lo ngại, thép Trung Quốc tìm cách quá cảnh qua nước thứ ba để nhập khẩu vào Mỹ nhằm lách thuế. Vì thế, Nhà trắng đang theo đuổi các cuộc điều tra chống bán phá giá với các quốc gia và nhà nhập khẩu cố gắng làm tổn hại thị trường trong nước bằng thép ngoại. Theo đó, Mỹ đang làm việc với Mexico để đảm bảo các công ty Trung Quốc không thể đưa sản phẩm đến đây quá cảnh sang Mỹ nhằm lách thuế.

Cố vấn Kinh tế quốc gia Nhà Trắng Lael Brainard tuyên bố, Tổng thống Joe Biden nhận thấy phải đầu tư và bảo vệ sản xuất cũng như công nhân Mỹ khỏi hoạt động xuất khẩu không công bằng liên quan đến tình trạng dư thừa công suất của Trung Quốc. Cố vấn Kinh tế quốc gia Nhà trắng nhấn mạnh thêm rằng, tình trạng dư thừa này gây ra rủi ro nghiêm trọng cho tương lai của ngành thép và nhôm nội địa của nước Mỹ.

Thế nên, đồng thời với lời kêu gọi, Tổng thống Joe Biden đã chỉ đạo Cơ quan Đại diện thương mại Mỹ (USTR) cân nhắc áp thuế gấp ba so với mức thuế hiện tại là 7,5% đối với một số sản phẩm thép và nhôm theo Mục 301. Chính quyền Mỹ cho rằng, công nhân Mỹ đang phải đối mặt với sự cạnh tranh không công bằng từ các sản phẩm thép và nhôm nhập khẩu từ Trung Quốc. Ông chủ Nhà trắng cũng chỉ đạo giới chức liên quan làm việc với Mexico để “ngăn chặn khả năng các nước lách thuế bằng cách đưa sản phẩm vào Mỹ thông qua nước trung gian là Mexico” nhằm bịt các ngõ ngách mà các sản phẩm thép, nhôm của Trung Quốc có thể đi qua nhằm lách thuế.

Hiện chưa thấy Trung Quốc phản ứng trực tiếp vào việc chính quyền Tổng thống Joe Biden muốn tăng gấp ba lần thuế đánh vào thép và nhôm của Trung Quốc. Tuy nhiên, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 17-4 đã ngầm phản bác cáo buộc này của phía Mỹ khi nói “ý kiến cho rằng nước này đang xuất khẩu hàng giá rẻ để đối phó với suy thoái” là “hoàn toàn sai lầm”.

Nguy cơ leo thang tranh chấp thương mại Mỹ – Trung

Việc chính quyền Tổng thống Joe Biden đang xúc tiến việc đánh thuế cao vào sản phẩm thép, nhôm nhập khẩu từ Trung Quốc có nguy cơ trước hết là thổi bùng tranh cãi và nghiêm trọng hơn sau đó là nguy cơ chiến tranh thương mại giữa hai cường quốc kinh tế lớn nhất toàn cầu này. Trước đó, trong cuộc tranh thương mại Mỹ – Trung Quốc hồi năm 2018, chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump đã từng áp mức thuế 25% đối với sản phẩm thép và 10% đối với nhôm của Trung Quốc để bảo vệ các nhà sản xuất trong nước.

Tổng thống Joe Biden kể từ khi tiếp quản Nhà trắng từ người tiền nhiệm vào tháng 1-2021, với chủ trương muốn cải thiện quan hệ với Trung Quốc đã tìm cách hạ nhiệt, không để tranh chấp thương mại biến thành cuộc chiến tác động tiêu cực tới mối quan hệ Mỹ – Trung vốn thường xuyên căng thẳng. Tuy nhiên, điều này có thể có những điều chỉnh quan trọng trong giai đoạn mà Tổng thống Joe Biden đang vận động tái tranh cử trong cuộc đấu với đối thủ rất mạnh là cựu Tổng thống Donald Trump – người giành được không ít sự ủng hộ của cử tri Mỹ, nhất là tại các bang công nghiệp “chiến địa”.

Không phải ngẫu nhiên mà Tổng thống Joe Biden lại đưa ra lời kêu gọi tăng gấp ba lần thuế đánh vào thép, nhôm nhập khẩu từ Trung Quốc khi vận động tranh cử tại thành phố Scranton của bang Pennsylvania.

Scranton được mệnh danh là “thành phố thép” và Pennsylvania là một trong những bang “chiến trường” có tác động lớn đến cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ vào tháng 11 tới.

Giới quan sát cho rằng, kinh tế được xem là một trong những mối quan tâm hàng đầu của cử tri tại Pennsylvania cũng như cả nước Mỹ trong các cuộc bầu cử. Vì thế, theo họ, lời kêu gọi của Tổng thống Joe Biden cũng nhằm mục tiêu giành ủng hộ của tầng lớp công nhân Mỹ trước thềm bầu cử Tổng thống vào tháng 11. Cả hai ứng cử viên cho cuộc quyết đấu vào tháng 11 tới là đương kim Tổng thống Joe Biden và cựu Tổng thống Donald Trump đều đang cạnh tranh gay gắt để có được những lá phiếu quan trọng với lời hứa vực dậy ngành sản xuất Mỹ.

Kêu gọi đánh thuế thép, nhôm nhập khẩu từ Trung Quốc do đó có thể chỉ là “màn dạo đầu” cho nhiều biện pháp tiếp theo mà chính quyền Tổng thống Joe Biden sẽ tung ra từ nay cho tới khi diễn ra cuộc bầu cử vào tháng 11. Thông tin từ Nhà trắng cho biết, ngoài thép và nhôm, USTR hiện bắt đầu điều tra về các hoạt động thương mại khác của Trung Quốc trong lĩnh vực đóng tàu, hàng hải và hậu cần mà họ nghi là không công bằng. Bộ Thương mại Mỹ cũng đang có hành động giải quyết tình trạng các quốc gia và nhà nhập khẩu không tuân thủ luật lệ và đưa các sản phẩm giá rẻ tràn lan vào thị trường.

Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden dường như đã dọn đường cho những bước đi quyết liệt hơn trong thời gian tới khi cuộc vận động tranh cử dần bước vào hồi cao trào. Nhà Trắng khẳng định, việc tăng thuế nhập khẩu đối với thép và nhôm Trung Quốc là “điều cần thiết cho an ninh quốc gia bởi lĩnh vực sản xuất thép là “xương sống” của nền kinh tế Mỹ”.

Tăng mạnh thuế với thép, nhôm nhập khẩu của Trung Quốc vì thế đang làm dấy lên những lo ngại làm căng thẳng thêm quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, nghiêm trọng hơn là một cuộc chiến thương mại giữa hai nước như thời chính quyền Tổng thống Donald Trump, người đang tìm kiếm lá phiếu cử tri khi tuyên bố sẽ đánh thuế tới 60% vào hàng hóa Trung Quốc nếu tái đắc cử vào tháng 11 tới.